Blog jako narzędzie dydaktyczne na platformie OLAT

Ewa Palka

Wprowadzenie

W niniejszym artykule zostanie wyjaśnione, w jaki sposób wykorzystać blogi na platformie e-learningowej OLAT do dyskusji i celów edukacyjnych. Omówione będą trzy aspekty związane z narzędziem, jakim jest blog dydaktyczny - jego tworzenie, obsługa i funkcjonowanie w kursie. Opracowanie powstało na bazie doświadczeń autorki nabytych podczas korzystania z platformy OLAT oraz prac dostępnych w internecie¹.

Blog (web log - dziennik sieciowy, pamiętnik)² to rodzaj strony internetowej, na której autor umieszcza datowane i uporządkowane chronologicznie wpisy, dając czytelnikom możliwość ich komentowania. Blogi najczęściej mają charakter osobistych internetowych pamiętników, zawierających przemyślenia, uwagi i komentarze. Są one również narzędziem komunikacyjnym w procesach dydaktycznych, których fundamentalną część stanowi porozumiewanie się. Blog ułatwia komunikację pomiędzy nauczycielem a studentami, intensyfikując ich interakcje oraz zwiększając aktywność. Nauczyciel może wykorzystać blog do pracy z grupą studentów - w celu publikacji ogłoszeń czy przekazywania informacji zwrotnej z analizy prac i zadań. Może też prowadzić blog naukowy, umożliwiający studentom pozyskiwanie wiedzy wykraczającej poza minimum programowe.

Możliwość tworzenia blogów na platformie OLAT jest stosunkowo nową funkcją. Pojawiła się ona po raz pierwszy w wersji 7.0 wydanej na przełomie września i października 2010 roku. Blogi to z jednej strony idealne narzędzia do pracy indywidualnej, z drugiej zaś nadają się do pracy grupowej - do uczenia się poprzez dyskusję i wymianę informacji pomiędzy studentami a nauczycielem. W niniejszym opracowaniu blogi wykorzystywane na platformie OLAT zostaną przedstawione w oparciu o utworzony wcześniej kurs algorytmiki³.

Tworzenie i obsługa blogu w kursie

Blogi tworzone są albo bezpośrednio w kursie przez jego autora, albo są do niego importowane (przygotowane wcześniej, niekoniecznie przez autora kursu). Dla potrzeb niniejszego opracowania, blog utworzony zostanie poza kursem, a następnie do niego zaimportowany. Twórcą blogu będzie autor kursu, czyli nauczyciel.

W celu utworzenia blogu należy z widoku Zasoby edukacyjne, z zakładki Utwórz, wybrać element Blog. Następnie w odpowiednim okienku (rysunek 1) należy wprowadzić nazwę blogu oraz jego krótki opis. Oba pola są obowiązkowe. Można też dodać element graficzny reprezentujący tworzony blog - obraz w jednym z obsługiwanych formatów: JPG, PNG lub GIF.

Rysunek 1. Tworzenie blogu
Źródło: widok przykładowego ekranu oprogramowania OLAT, opracowanie własne

Utworzony blog jest pusty (rysunek 2). Należy zatem uruchomić jego edytor.

Rysunek 2. Widok pustego blogu (bezpośrednio po utworzeniu)
Źródło: widok przykładowego ekranu oprogramowania OLAT, opracowanie własne

W celu dodania nowego wpisu (czyli edycji blogu wewnątrz platformy) należy wybrać opcję Utwórz własny wpis. W odpowiednim okienku (rysunek 3) trzeba obowiązkowo wypełnić pole Tytuł, wprowadzając tytuł wpisu, oraz pole Zawartość, wprowadzając treść wiadomości. Dozwolone jest formatowanie wprowadzanego tekstu (np. zmiana stylu, koloru czcionki), umieszczanie obrazów oraz plików wideo (zarówno z internetu, jak i dysku lokalnego). Opcjonalnie w polu Opis można dodać np. wstęp czy podsumowanie. Zostanie to wykorzystane jako podgląd danego artykułu przed wyświetleniem jego zawartości. Do każdego wpisu automatycznie dołączona zostaje informacja o dniu i godzinie jego utworzenia (pole Godzina i data publikacji). Istnieje możliwość zmiany tego czasu, czyli wyznaczenia innej daty publikacji danego tekstu. Przycisk Publikowanie sprawia, że wiadomość zostaje udostępniona czytelnikom (od razu lub w uprzednio podanym czasie). Natomiast przycisk Zapisz szkic pozwala zachować wpis jako wersję roboczą, która nie zostanie opublikowana.

Rysunek 3. Tworzenie nowego wpisu na blogu
Źródło: widok przykładowego ekranu oprogramowania OLAT, opracowanie własne

Platforma OLAT umożliwia również umieszczanie na blogu wpisów z innych blogów z sieci - służy do tego opcja Umieść wpis z istniejącego, zewnętrznego blogu. Należy podać link do tego wpisu. Ze względu na jego zewnętrzne źródło nie będzie możliwości jego edycji wewnątrz platformy.

Utworzony blog należy przypisać do kursu, aby był widoczny dla jego uczestników. W tym celu z Zasobów edukacyjnych należy wybrać odpowiedni kurs, włączyć tryb edycji i z zakładki Wstaw elementy kursu wybrać element Blog. Następnie w zakładce Zawartość edukacyjna blogu, wybierając przycisk Wybierz, utwórz lub importuj blog, należy zaimportować utworzony blog.

Rysunek 4. Widok zakładki Zawartość edukacyjna blogu z przypisanym do kursu blogiem
Źródło: widok przykładowego ekranu oprogramowania OLAT, opracowanie własne

Następnym ważnym krokiem - zanim blog zacznie funkcjonować w kursie - jest jego odpowiednia konfiguracja. W szczególności istotne znaczenie ma zakładka Dostęp, określająca, kto i z jakimi prawami może korzystać z blogu. Domyślnie tylko autorzy kursu mogą tworzyć, zmieniać i usuwać z niego wpisy. Natomiast uczestnicy kursu mogą jedynie czytać te wpisy, komentować je oraz oceniać. Jeżeli nauczyciel chce umożliwić studentom tworzenie własnych wpisów na jego blogu, powinien usunąć zaznaczenie z pola Zablokowany dla uczniów w sekcji Odczyt i zapis. Ustawienie takie nie da jednak uczestnikom kursu możliwości zarządzania swoimi wpisami (edycja, usuwanie), jak również komentarzami (usuwanie). Aby udostępnić im taką opcję, należy w sekcji Moderowanie usunąć zaznaczenie z pola Zablokowany dla uczniów. Konfiguracja karty Dostęp dotyczy tylko wpisów tworzonych na platformie OLAT.

Po opublikowaniu kursu blog staje się jego częścią (rysunek 5). Kliknięcie na link Wszystkie pozycje spowoduje wyświetlenie zawartości blogu (rysunek 6).

Rysunek 5. Przykładowa strona z widokiem kursu z elementem Blog
Źródło: widok przykładowego ekranu oprogramowania OLAT, opracowanie własne

Rysunek 6. Przykładowa strona z widokiem blogu w kursie
Źródło: widok przykładowego ekranu oprogramowania OLAT, opracowanie własne

Tworzenie kolejnych wpisów na blogu odbywa się w kursie zgodnie z opisanym wcześniej schematem - za pomocą przycisku Utwórz nowy wpis. Dodatkowo możliwa jest edycja wpisu (przy wykorzystaniu przycisku Edytuj blog) oraz jego usunięcie (przycisk Usuń). Ocenianie wpisu następuje po kliknięciu na znajdujące się pod wpisem gwiazdki (skala od 1 do 5). Natomiast dodanie komentarza możliwe jest po kliknięciu na link Komentarze, wpisaniu w okienku edycyjnym Dodaj komentarz odpowiedniego tekstu i zatwierdzeniu go przyciskiem Zapisz (rysunek 7). Komentarze i oceny przechowywane są jako część oryginalnego wpisu na blogu.

Rysunek 7. Widok okienka umożliwiającego wpisanie komentarza
Źródło: widok przykładowego ekranu oprogramowania OLAT, opracowanie własne

Tworzone wpisy sortowane są chronologicznie (najnowsze wiadomości umieszczane są na górze). Wyświetlane są wszystkie wpisy wraz z ich tytułami i opisem (jeśli został podany). Po kliknięciu na strzałkę z napisem Więcej wyświetlona zostanie zawartość wpisu (rysunek 8). Należy nadmienić, że inny widok mają osoby czytające blog, a inny jego autor. Czytelnicy widzą tylko opublikowane posty, natomiast autor ma wyświetlone również posty zapisane w wersji roboczej. Są one umieszczone w żółtej ramce (rysunek 9).

Rysunek 8. Przykładowa strona blogu z wyświetloną zawartością wybranego wpisu
Źródło: widok przykładowego ekranu oprogramowania OLAT, opracowanie własne

Rysunek 9. Przykładowa strona blogu z wpisami (w tym wpisy w wersji roboczej)
Źródło: widok przykładowego ekranu oprogramowania OLAT, opracowanie własne

Co więcej, na platformie OLAT za pośrednictwem kanału RSS⁴ możliwa jest subskrypcja blogu Po kliknięciu na napis Subskrybuj ten blog czytelnik będzie otrzymywał informacje o jego aktualizacjach (pojawiających się na nim nowych wpisach).

Funkcjonowanie blogu w kursie

Prowadzenie blogu w ramach kursu e-learningowego wymaga od nauczyciela innego sposobu pracy niż w przypadku standardowego kursu. Wykładowca powinien, szczególnie na początku, komentować wpisy zarówno swoje, jak i studentów, aby zachęcić ich do dyskusji. Na poniższym przykładzie pokazano funkcjonowanie blogu w obrębie kursu Algorytmika. Jego celem było wspólne rozwiązywanie zadań algorytmicznych podanych przez nauczyciela. Stosowano zasadę, że jedno zadanie stanowi jeden wpis. Studenci, przy wykorzystaniu mechanizmu komentowania, wspólnie próbowali rozwiązać przedstawiony problem. Dodatkowo nauczyciel, również za pomocą komentarzy, podawał wskazówki naprowadzające studentów na rozwiązanie.

Przykład

Rozwiązywanie przykładowego zadania algorytmicznego przebiega według następującego schematu:
Nauczyciel wpisuje na blogu treść prostego zadania i zachęca studentów do podania rozwiązania. Student podaje rozwiązanie (komentarz 1). Następnie nauczyciel wpisuje pytanie (komentarz 2) sugerujące inny sposób wykonania tego ćwiczenia. Po krótkiej dyskusji studentów na blogu (komentarz 3) i po ewentualnych naprowadzeniach nauczyciela (komentarz 4) studenci podają rozwiązanie (komentarz 5). Nauczyciel podsumowuje wykonane zadanie (komentarz 6).
Powyższy przykład zilustrowano na rysunku 10, wykorzystując widok dostępny dla jednego ze studentów tego kursu.

Rysunek 10. Przykładowa strona ilustrująca funkcjonowanie blogu w kursie
Źródło: widok przykładowego ekranu oprogramowania OLAT, opracowanie własne

Przedstawione zadanie zostało wykorzystane dla kształtowania myślenia algorytmicznego zarówno na zajęciach tradycyjnych, jak i na kursie e-learningowym. Wykorzystanie blogów na platformie OLAT dało bardziej efektywne rozwiązanie - studenci z jednej strony nie byli ograniczeni przez czas przeprowadzania zajęć, z drugiej zaś (co sprawdziło się szczególnie w przypadku osób nieśmiałych) mieli możliwość spokojnego przemyślenia zarówno pytań nauczyciela, jak i własnych odpowiedzi.

Zakończenie

W niniejszym opracowaniu omówione zostało nowe narzędzie platformy edukacyjnej OLAT - blog. Zaprezentowany został blog dydaktyczny umożliwiający wspólne rozwiązywanie zadań oraz komunikację pomiędzy studentami i nauczycielem w obrębie kursu. Trudno opisać w jednym opracowaniu wszystkie zastosowania blogu i nowe funkcje wspomagające prowadzenie zajęć w trybie edukacji zdalnej, które oferuje ta platforma. Nie wspomniano np. o możliwości wykorzystania blogów do opisu własnych refleksji i zdobytych doświadczeń (tzw. modułu portfolio) czy tworzenia audiologów (przy wykorzystaniu elementu podcast dla platformy OLAT). Zbadanie i analiza tych nowych funkcji to kolejne ważne dla popularyzacji wykorzystania platformy OLAT zadania.

Bibliografia

• E. Palka, Platforma OLAT jako narzędzie zdalnej edukacji - cz. I, "e-mentor" 2010, nr 2.
• E. Palka, Platforma OLAT jako narzędzie zdalnej edukacji - cz. II, "e-mentor" 2010, nr 3.
• E. Palka, Platforma OLAT jako narzędzie do oceniania pracy uczniów i nauczycieli, "e-mentor" 2011, nr 1.
• E. Palka, Audioblog jako narzędzie dydaktyczne na platformie OLAT, w przygotowaniu.
• E. Palka, Platforma OLAT jako narzędzie do realizacji e-portfolio, w przygotowaniu.

Netografia

• Na CeLowniku, Internet i nowa edukacja, http://www.cel.agh.edu.pl/blogi-na-kursie-e-learningowym.
• OLAT- Your Open Source LMS, http://www.olat.org/website/en/html/index.html.
• OLAT 7.0 - User Manual, University of Zurich,
  http://www.olat.org/website/en/download/help/OLAT_7_0_Manual_EN_print.pdf.
• RSS - specyfikacja, http://www.rssboard.org/rss-specification.